نوشته های مشابه
در وبینار تخصصی «اربعین و ظرفیت همبستگی جهانی» سخنرانان بر ظرفیت‌‌های این مراسم در نزدیکی دو ملت ایران و عراق و عدم تصویرسازی مناسب از این همبستگی در کنار تلاش امپراتوری رسانه‌ای غرب برای عدم پوشش مناسب آن با هدف برجسته نشدن چنین الگویی در مقابل تفکر داعشی تأکید کردند.
نشست وبیناری «اربعین و ظرفیت همبستگی جهانی» به همت معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان حج و زیارت صبح امروز، چهارشنبه ۱۶ مهر، با سخنرانی مجازی حجت‌الاسلام و المسلمین احمد غلامعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، و مسعود فکری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، برگزار شد.
حجت‌الاسلام غلامعلی در ابتدای این نشست درباره تعریف همبستگی گفت: این واژه تعریف مشخصی دارد که ارتباط میان دونفر، ائتلاف، اتحاد و یگانگی است. اما وقتی به عنوان یک اصطلاح جامعه‌شناسی مطرح می‌شود به این معناست که هماهنگی میان اجزای تشکیل‌دهنده کل نظام یک جامعه شکل بگیرد.
وی افزود: حال در مورد اربعین سؤال این است که آیا می‌توانیم این همبستگی را با توجه به تفاوت ارزش‌ها و فرهنگ‌ها ایجاد کنیم یا خیر. تقویت همبستگی اجتماعی در قالب جامعه جهانی نیازمند عواملی است و در این باره نقش اعتقادات و احساسات و هنجارها مهم است.
غلامعلی اظهار کرد: درباره امت اسلامی باید گفت مسلمانان با توجه به داشتن پیامبر مشترک، کتاب مشترک و ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی مشترک اساسا از این ظرفیت برخوردارند که یک همبستگی فوق‌العاده را ایجاد کنند که حج نمونه بارز نمایش این همبستگی جهانی است. لذا در اربعین هم به عنوان یک حرکت خودجوش می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث ابراز کرد: اتفاقا راهپیمایی اربعین نشان داد مختص به عراقی‌ها، عرب‌ها، شیعیان نیست و از آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا به این مراسم می‌آیند و لذا لازم است این ظرفیت‌ها به ظهور برسد، تقویت شود و تبلیغ رسانه‌ای شود.
در ادامه فکری نیز درباره همبستگی جهانی و بایدها و نبایدهای آن گفت: ویل دورانت وقتی از پیدایش تمدن صحبت میکند تاریخ فرهنگ بشر را به سه دوره فردگرایی، شکل‌گیری جوامع انسانی یا دوره واگرایی و دوره همگرایی تقسیم میکند و اکنون در دوره همگرایی هستیم.
وی افزود: در دوره همگرایی بشریت با سه مؤلفه مواجه است؛ اول اینکه انسان عنصر اساسی جهان است و مرزپذیر نیست و خود دارای هویت است. دوم اینکه همگرایی به افزایش توانمندی انسان می‌انجامد و سوم آنکه خطراتی که بشریت را تهدید میکند و بشر هم متوجه آن است او را به سمت همگرایی سوق داده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: در واقع همبستگی نمود و جلوه عینی و علمی همگرایی است. همچنین همبستگی هم لایه‌هایی دارد که یکی از این لایه‌ها مرتبط با اربعین است و می‌توان در پرتو شعائری مانند بزرگداشت و راهپیمایی اربعین آن را با همبستگی جهانی تطبیق داد.
در ادامه غلامعلی پیرامون ارتباط مبحث دهکده جهانی با استفاده از ظرفیت خرده‌فرهنگ‌ها از جمله در مراسمی مانند اربعین گفت: حقیقت آن است دهکده جهانی علیرغم مقاومت‌ها در مقابل آن، اتفاق افتاده است. حال اگر از این ظرفیت استفاده نکنیم تقصیر ماست. لذا لازم است ما شناختی از این سیستم جهانی داشته باشیم.
وی با اشاره به مفهوم امت اسلامی به عنوان عنوانی شبیه دهکده جهانی در دنیای اسلام گفت: ما نتوانستیم از این داشته و ظرفیت آن استفاده کنیم و لازم است ارزش‌هایی را که سبب همبستگی واقعی می‌شود را در قالب این دهکده جهانی پدید بیاوریم. آیا ما توانسته‌ایم تعابیر و نگاهی که پیامبر(ص)در خصوص مفهوم برادری و باهم بودن به کار می بردند به جهان نشان دهیم؟ باید کفت که نتوانستیم و در حالی که محتوای زیادی برای بروز و نمایش جهانی داریم.
غلامعلی افزود: امروز اربعین پیوندی بین دو ملت ایران و عراق ایجاد کرده است در حالی که ایران وعراق ۸ سال با هم جنگیدند اما اکنون یک ایرانی به راحتی به خانه یک عراقی می رود و او به عنان میزبان از میهمانش بی دریغ پذیرایی میکند. اما آیا ما موفق شدیم این مسئله را در سطح جهان معرفی کنیم؟ این همان همبستگی هنجاری است که اربعین عامل اصلی آن بوده است.
سپس فکری درباره ظرفیت اربعین برای تحقق خودسازی، جامعه‌سازی و تمدن‌سازی گفت: باید فرهنگ‌های متفاوت را در قالب تبادل فرهنگی قرار داد تا خرده‌فرهنگ‌ها به جای حذف شدن قابلیت مبادله شدن پیدا کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به منافع و آرمان‌های مشترک به عنوان دو منبع همبستگی میان افراد و جوامع گفت: اتحادیه اروپا براساس منافع مشترک شکل گرفته است. در حالی که آرمان‌های مشترک جنبه متعالی یک همبستگی است. برای مثال در فرهنگ اسلامی بحث همدردی با فرد مصیبت‌زده نمونه‌ای از همبستگکی بر مبنای آرمان مشترک در جهت کاهش آلام فرد مصیبت‌دیده است.
فکری بیان کرد: آن چیزی که می‌تواند در رفتارهای دینی ما را به سمت همبستگی جهانی پیش ببرد تمرکز بر همین آرمان‌های مشترک است و هر سه سطح خودسازی، جامعه سازی و تمدن‌سازی در قالب اربعین قابل تحقق است. لذا لازم است تحلیل عبادات و مناسک براساس فرهنگ اجتماعی انجام شود.
وی اظهار کرد: در واقع نباید مناسک دینی را فقط در قالب ثواب تحلیل کرد بلکه بخشی از فضیلت این مناسک مانند نماز جماعت در ان است که انسان‌ها همدیگر را در قالب یک هویت جمعی پیدا می‌کنند و این پیدا کردن یک اثر درون‌گروهی دارد و افراد احساس می‌کنند در مسیری که انتخاب کرده‌اند تنها نیستند. یک بخش از فضیلت آن هم برای نمود هویتی در بیرون است.
فکری بیان کرد: براین اساس ساختن فرد و جامعه وقتی ساختارمند و فرازمان شد قبلیت تبدیل شدن به تمدن را پیدا میکند.
غلامعلی درباره مؤلفه‌های جهانی شدن اربعین گفت: در اربعین هم همبستگی فرهنگی (هنجاری) و هم هماهنگی میان ارزش‌های فرهنگی و شیوه‌های رفتای کاملا نمود پیدا میکند. در اسلام در خصوص تعامل و رابطه مسلمانان با هم از تعابیری مانند برادری،آینه بودن، شبیه بودن به دو دست استفاده شده و تمام این تعابیر نشان می‌دهد مسلمانان باید در کنار هم مشکلات خود را حل کنند و همدیگر را یاری کرده و راهنمایی کنند. این نشانه‌ها به خوبی در راهپیمایی اربعین مشاهده می‌شود که نمونه بارز آن ارزش گذشت کردن که بین دو ملت ایران و عراق که قبلا رو در روی هم در جنگ ۸ ساله بودند دیده می‌شود و نفرت‌ها را از میان برداشته است.
سپس فکری درباره دلایل عدم پوشش رسانه‌ای این مراسم از سوی رسانه‌های غربی گفت: علت این عدم پوشش رسانه‌ای قوی از راهپیمایی اربعین توسط امپراتوری رسانه‌ای غرب آن است که این نگرانی وجود دارد که اگر این مراسم به منزله یک ظرفیت و توانمندی در جهان اسلام ترسیم شود تمامی طرح‌های مقابله‌ای آنها رنگ می‌بازد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: در واقع برگزاری این مراسم در قالب جمعی و گروهی امروزی مقابل چشم جهانیان با طراحی‌های پروژه‌ای امپراتوری رسانه‌ای غرب در تضاد است برای همین بخش عمده این مراسم پوشش خبری و تصویری داده نمی‌شود.
وی افزود: البته بخشی از این مسئله هم به ما برمی‌گردد که نتوانستیم مستندسازی و تصویرسازی مناسب از تمام ابعاد این مراسم انجام دهیم و به نمایش بگذاریم.
فکری درباره آثار اربعین گفت: این مراسم سه اثر مهم و عمده دارد؛ همگرایی منطقه‌ای و آرمانی مسلمانان را در مقابل دشمنی‌ها تقویت میکند، پیام اخلاق و معنویت را به عنوان یک ظرفیت برجسته به بشر نیازمند امروز ارائه می‌دهد و در نهایت اینکه این مراسم تضمینی برای خودیاری و هویت از دست رفته جوامع اسلامی است.
وی در پابان ابراز کر: حرکت اربعین در درون خود بازخوانی یک روح معنوی مسالمت‌گرا و نوع‌دوست در مقابل تفکر داعشی است و حامبان و سازندگان داعش قطعا علاقه ندارند چنین مراسمی پوشش رسانه‌ای داده شود. انتهای پیام
