پایگاه جهانی زیارت اربعین پایگاه جهانی زیارت اربعین، اربعین ، زیارت ، عرفه ، امام حسین ، کربلا ، مرز مهران ، مرز چذابه ، مرز خسروی ، مرز شلمچه ، مرز عراق
نوشته های مشابه
حجت الاسلام و المسلمین محمود حیدری آقایی، کارشناس ارشد تاریخ اسلام و از مولفان کتاب تاریخ تشیع، دوره حضور امامان معصوم علیه السلام” است. بخش اول گفتگوی ما با این پژوهشگر به مناسبت روز عرفه انجام شده و گامی در جهت شناسایی معارف این روز به ویژه تجلی آن در دعای عرفه است.
چرا روز عرفه در فرهنگ اسلامی به ویژه تشیع تا این حد بزرگ و عظیم شناخته می شود. اصلا چرا به این روز عرفه می گوییم و چرا به آن مکانی که روز عرفه در آن برگزار می شود عرفات؟
هم در روایات و هم در تاریخ به واژه هایی چون عرفه و عرفات و وجه تسمیه شان پرداخته شده است. در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است که بعد از هبوط، آدم چهل روز در کوه صفا به توبه و انابه و تضرع گذراند تا این که جبرئیل نازل شد و آدم را تسکین داد و در واقع آرامش به آدم عطا شد. در واقع جبرئیل در این ناحیه است که آدم را از کوه صفا که نزدیک نقطه ای بود که بعدها در آن کعبه ساخته می شود به منطقه عرفات می برد و به او کلمات انابه و توبه را تلقین می کند بنابراین این حرکت از کوه صفا به سمت عرفات صورت می گیرد. گویا آن آیه شریفه که می فرماید: “فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ فَتابَ عَلَيْهِ” در این جا بر آدم نازل می شد و اسامی خمسه طیبه بر او القا می شود و در حقیقت توبه او را می پذیرند و در واقع این جا آدم اولین کسی است که حج را به جا می آورد.
ما می دانیم که در واقع مناسک حج از عرفات شروع می شود. نمی دانم چه ارتباطی بین تاسوعا در محرم و تاسوعا در ذی الحجه – روز عرفه – وجود دارد. هر دو روز نهم است. در واقع روز عرفه، تاسوعای ذی الحجه است. حج عملا در روز دهم و یازدهم تمام می شود حالا تا روز دوازدهم طول می دهند ولی در واقع با حلق و تقصیر حج به پایان می رسد.
اشاره ای به هبوط و تضرع آدم و حضور اهل بیت در عرفات داشتید. این به چه معناست؟
در واقع زمانی آن انابه ها و تضرع ها از آدم پذیرفته می شود که اسامی طیبه خمسه و نام اهل بیت علیهم السلام بر آدم القا و تلقین می شود که طبیعتا این رخداد نشان از جایگاه اهل بیت در عرفات و روز عرفه دارد. البته به این نکته هم اشاره کنیم که مناسک حج به شکلی که امروز حاجیان انجام می دهند در واقع یک سنت ابراهیمی است و از زمان حضرت ابراهیم (ع) آغاز می شود و در شریعت اسلام تداوم می یابد. جبرئیل مرحله به مرحله مناسک حج را به حضرت ابراهیم علیه السلام تعلیم می دهد و از آن جا سنت ابراهیمی به عنوان حج پایه گذاری و معرفی می شود.
و چرا این همه به نام عرفه نامگذاری می شود؟
در هر دو مورد یعنی هم درباره حضرت آدم و هم درباره حضرت ابراهیم این گونه است که وقتی حضرت جبرئیل القا می کنند که: “عرفت؟ / آیا شناختی” جوابی که از حضرت أدم و حضرت ابراهیم می دهند این است که بله شناختم. این شناخت همان است که به عرفه تعبیر می شود و به این واسطه به آن مکان هم عرفات می گوییم.
منظورم از این که می پرسد آیا شناختی چیست؟
منظور همان معارف توحیدی و اصول دین است که در این جا القا می شود و یک نوع بازشناخت است. در واقع در این جا حاجی آن معارف و آن اصول را به یاد می آورد. غبارها کنار می رود و حقیقت توحید در چشم حاجی می درخشد. در حقیقت عرفه، بازشناسی معارف توحیدی است و اگر القا و تلقینی هم وجود دارد در این باره است همچنان که ما برای میت هم از تلقین استفاده می کنیم. درست است که او هر روز نماز خوانده و شهادتین را بر زبان آورده اما تلقین و القا در حقیقت دوباره به یاد آوردن است. ما در حج و روز عرفه هم آن وجهه توحیدی را بازشناسی می کنیم و به یاد می آوریم.
جایگاه دعای عرفه امام حسین علیه السلام در روز عرفه چیست؟ چه مضامینی در این دعا مندرج شده است؟
آنچه در دعای عرفه بر جنبه های دیگر فزونی و برتری دارد تکیه و تاکیدی است که امام حسین علیه السلام بر توحید دارند. در واقع خداشناسی در دعای عرفه کانون همه آن مفاهیم بلند و متعالی است و امام حسین در حقیقت ارکان توحید را در این دعا معرفی می کند. این که چطور می شود انسان به تمام معنا بنده خدا و مصدر عمل خالصانه باشد و این همه پیوند با عاشورا دارد. با این که عوامل ترور در مراسم حج حضور دارند و درصدد قتل امام حسین (ع) هستند امام حسین علیه السلام صبر می کند به عرفات برسد و در عرفات این دعا را انشا می کند. دعا هم این طور نبوده که به حالت انزوا و مخفیانه و در سکوت باشد. حضرت در جمع ایستاده بودند و به صوت بلند رو به قبله این دعای مفصل را می خواندند. تصور کنید که در صحرا رو به قبله ایستاده اند و جمعیت قابل توجهی دور حضرت حلقه زده اند و این دعا را می شنوند و طبیعتا عده ای این دعا را ضبط می کنند.
شما می فرمایید که میان روز عرفه و عاشورا پیوند برقرار است. این پیوند به چه معناست؟
کسانی که می خواهند عاشورا به درستی درک کنند به ویژه کسانی که شبهه وارد می کنند و امام حسین علیه السلام را متهم به ریاست طلبی و حکومت طلبی می کنند و می گویند امام به خاطر حکومت و دنیا در آن میدان حاضر شد و جنگ امام حسین و یزید جنگ بر سر دنیا و قدرت بود خوب است که به روز عرفه نگاه کنند و چهره توحیدی حضرت را در این دعا مشاهده کنند و ببینند امام حسین علیه السلام چطور در روز عرفه، توحید را تعریف می کند این که همه باید فدای دین شوند به چه معناست. در واقع امام حسین (ع) در روز عرفه با وصیت نامه دعا شروع به مبارزه می کند و هر اتهامی که به این قیام وارد می شود در پرتو مضامین دعای روز عرفه قابل رفع و رجوع است. ما در روز عرفه در صورت امام حسین (ع) عارفی را می بینیم که هیچ اعتنایی به دنیا و به نازل ترین مراتب آن که قدرت جویی و رقابت بر سر حکومت است ندارد حال چطور می توان این انسان را متهم کرد که جنگ او بر سر دست یابی به حکومت و قدرت بوده است؟
